‘Innovatie en artistieke creatie’ – met die twee woorden in ons achterhoofd trokken we naar Kortrijk en gingen in gesprek met Ruben Benoit, één van de drijvende krachten achter Bolwerk.
Wie of wat is Bolwerk?
Ruben Benoit: “Eigenlijk is die vraag niet zo maar te beantwoorden. Wij zijn op vele fronten actief. We zijn bezig met straatkunsten, we hebben een beeldend atelier, een textielatelier, we organiseren kinderateliers, culturele en sociale evenementen en projecten. Wij werken met veel verschillende mensen, sectoren, partners. Dit ganse kluwen maakt het soms onoverzichtelijk en tegelijk super interessant omdat je zeer veel impulsen krijgt en op één of andere manier leggen we daar zelf de puzzel mee.”
Sociaal-artistiek?
RB: “Artistieke creatie is voor ons fundamenteel en een deel van wat we doen zou je ook sociaal-artistiek kunnen noemen. Als wij met mensen werken, focussen wij niet op een bepaalde problematiek. We vertrekken vanuit kansen en talenten en het artistieke resultaat staat centraal. Dit vertoont gelijkenissen met heel wat andere sociaal-artistieke projecten. Toch dekt dit niet de lading van wat wij doen. Wij hebben niet echt een overkoepelende vlag of visie van waaruit wij werken. Daarom is het niet steeds evident om duidelijke keuzes te maken in wat we gaan doen en wat niet.”
Open en onafhankelijk
RB: “Dit is ook onze kracht. Wij zijn slechts voor twintig procent afhankelijk van subsidies en voor de rest zorgen wij zelf voor onze middelen. Dit betekent dat wij zeer onafhankelijk zijn. Wij hoeven ons niet te plooien naar bepaalde criteria of voorwaarden, wij doen gewoon ons eigen ding. Wij werken vanuit onze passie en vanuit wat we op ons pad tegenkomen. Alles ligt dus open, veel is mogelijk.”
Vechten tegen het ‘instituut’ Bolwerk…
RB: “Maar deze onafhankelijkheid heeft ook zijn keerzijde. Omdat wij niet gesubsidieerd zijn moeten wij hard werken om alles draaiende te houden. En zo heb je niet altijd de gesubsidieerde vrijheid om te creëren. En dan doe je een bepaalde opdracht omwille van de centen. Omdat bolwerk groeide als organisatie: mensen in loondienst, de nodige verzekeringen, etc. missen we soms de rock ’n roll van de beginperiode en voelen we ons meer en meer een instituut. We staan vaak stil bij de vraag hoe we kunnen terugkeren naar die rock ’n roll?”
Het ontstaan van Bolwerk
RB: “Bolwerk is ontstaan vanuit de drive om iets anders te doen. We waren het beu om constant naar dezelfde fuiven te gaan, naar hetzelfde oubollige aanbod op het vlak van cultuur. We hebben toen gewoon beslist zelf iets uit de grond te stampen. Met enkele kunstenaars palmden we een oud fabriekspand in en gooiden dit open voor het publiek. Dat was fantastisch. Van daaruit zijn we verder gegaan. We wilden een werkplek inrichten waar mensen konden creëren. We zijn in een ander oud fabriekspand getrokken, hebben daarin verschillende ateliers gecreëerd en mensen uitgenodigd om die ateliers te bevolken.”
Een legendarische periode
RB: “Negen maanden lang hebben we daar gewerkt, gecreëerd, geleefd… Voor de mensen die erbij betrokken waren, was dit een legendarische periode in hun leven. Zeer veel enthousiasme en gedrevenheid. Gewoon doen en maken en niet echt stilstaan bij later. Het was voor zeer velen ook een bepalende periode in hun leven: vriendschappen en relaties zijn toen ontstaan, studies werden stopgezet, beroepskeuzes gemaakt…”
Dromen
RB: “Vaak willen wij daar naar terug. Eén van de wildste ideeën die we hebben, is dat we onszelf als organisatie afschaffen. Tabula rasa: we stoppen ermee en beginnen opnieuw. Een andere droom die we hebben, is om met bolwerk in het Zuiden van Europa een afdeling te starten die self sustainable is: een stuk grond, een atelier en we voorzien in onze eigen behoeftes. We zijn vorige winter naar Griekenland gegaan en hebben daar een reeks organisaties bezocht die dat effectief doen. Wellicht realiseren we dit op termijn. Bolwerk was in het begin ook een droom: we droomden om ooit professioneel met de organisatie bezig te zijn. En op een bepaald moment is die droom verwezenlijkt en dan ga je verder dromen.”
Inspiratie
RB: “De publieke ruimte, de straat, de buurt, oude materialen en bepaalde kunstenaars zijn een bron van inspiratie. Maar ook mensen en zeker jonge mensen. We doen soms expliciet projecten met jonge mensen. Ik vind het fijn om met jonge gasten bezig te zijn omdat zij vaak nog niet de belemmeringen of de ‘ja maars’ hebben, maar nog voluit gaan. Ze hebben niets te verliezen, net zoals het moment waarop wij met bolwerk begonnen. Geen idea killers, niet te veel blabla, gewoon doen. Creëren is daarbij fundamenteel.”
Artistieke creatie
RB: “Wij kiezen steevast voor maatschappelijk waardevolle projecten. Maar die projecten moeten ook ‘voor ons’ waardevolle projecten zijn. In die zin dat er een zeker bolwerk-gehalte aanwezig moet zijn. Daarnaast willen wij creëren, mooie dingen maken, mensen raken en ontroeren. Als we alleen maar maatschappelijk waardevolle dingen an sich zouden willen doen, zouden we ons anders moeten organiseren. Maar als we daarvoor zouden kiezen, verliezen we voeling met de humus die ons drijft. We hebben eigen creaties nodig om onszelf tegen te komen, om op onze bek te gaan en onszelf te definiëren. Zo blijven we alert en gevoelig voor innovatieve dingen.”
Identikit
Naam: Ruben Benoit
Organisatie: Bolwerk
Meer info op de website van Bolwerk.
Laat wat van je horen