In mei 2013 gingen binnen het innovatietraject verschillende werkgroepen van start om concrete hefbomen te ontwikkelen. Met de ontwikkeling van deze hefbomen wil Socius kaders en tools aanreiken aan professionals, organisaties en beleid om het innoveren te ondersteunen en te ontwikkelen. Zeven hefbomen werden in samenspraak met de sector ontwikkeld en waar nodig uitgetest. Ze zullen samen met de verzamelde praktijkkennis uit de praktijktafels verzameld worden in twee publicaties die onderdeel vormen van een drieluik.
Samen overheidsbeleid verbeelden
Met deze hefboom willen we het debat in beweging zetten over wat de Vlaamse overheid kan doen als ze sociaal-culturele organisaties en praktijken sterker wil ondersteunen om maatschappelijk te innoveren. Het beleidskader waarbinnen de sector vandaag functioneert faciliteert niet altijd de processen die nodig zijn om te innoveren. Soms belemmert dit kader zelfs.Socius wil de dialoog en het denken over een toekomstig beleidskader voeden. Naast een frame met kwesties, spanningsvelden en ideeën reiken we ook bouwstenen aan: een inspirerende verzameling van ideeën, visie-elementen en mogelijke keuzes. Op deze manier kunnen ook tegenstellingen of uiteenlopende sporen zichtbaar worden die kunnen dienen om het toekomstig beleid mee vorm te geven. We nemen daarbij een zo weinig mogelijk normatief standpunt in. Het gaat veeleer over het stellen van interessante vragen en het openen van mogelijke denkpistes dan over het bepalen van keuzes of oplossingen. Dat laatste moet immers in dialoog tussen politieke en administratieve overheid en werkveld gebeuren.
Trendwatching
Via trendwatching kijk je gestructureerd naar buiten om maatschappelijke trends – bewegingen, veranderingen in de samenleving – in het vizier te krijgen. Als je deze trends wil aanwenden binnen je innovatieproces, dan moet je je ertoe verhouden en erop inspelen. Trends in het vizier krijgen is één zaak, innovatie realiseren een andere. Dat laatste veronderstelt dat je samen met collega’s bepaalde trends vastpakt. Dat je trends verbindt met de aspiraties van jouw organisatie. Dat je samen te bewandelen paden creatief verkent. Vertrouwde paden loslaat, enzovoort. Zo niet krijg je misschien wel zicht op trends, maar beweegt je organisatie nog niet in de richting van eventuele verandering. Veranderingen zijn voor mensen immers pas inspirerend en betekenisvol, als ze voorwerp geweest zijn van een proces van betekeniscreatie. Met deze hefboom reikt Socius een kader aan waarmee organisaties relevante maatschappelijke trends kunnen detecteren en er mee aan de slag kunnen gaan.
Innovatielab
Innoveren gaat over meer dan het krijgen van een sprankelende ingeving. Ideeën komen niet zomaar aanwaaien. En vaak moet er nog stappen gezet worden vooraleer ze concreet en werkbaar zijn. Er zijn middelen nodig om ze te realiseren. Er moet werkkracht en werktijd ingezet worden. … Of het idee wijkt dermate af van de gewone werking, dat het als bedreigend of ‘vreemd aan de organisatie’ wordt ervaren. Leidinggevenden, beheerders, teams etc. moeten ervan overtuigd worden om een innoverend idee ook echt te realiseren. Dan helpt het als je een helder plan hebt dat tegen een stootje kan. Dat is ook het beoogde resultaat van een innovatielab: een businessplan aan de hand waarvan je decisionmakers in een organisatie of mogelijke externe partners/financierders kan overtuigen.
Competenties en grondhoudingen ontwikkelen
Een professional heeft een manier van handelen en een manier van zijn. In gesprekken over professionalisering ligt dikwijls de nadruk op handelen. Minstens even belangrijk is zijn manier van zijn. Hoe hij aanwezig is in het handelen. Hoe hij zijn rol of functie draagt. Aan de kracht of de energie die hij in zijn werk ontwikkelt. Kortom, aan de grondhoudingen die achter zijn handelen schuilen. Competenties en grondhoudingen van professionals zijn een belangrijke factor in innovatieprocessen. Met deze hefboom reiken we werkers, teams en leidinggevenden werkvormen en verbeeldend materiaal aan die aanzetten tot zelfreflectie en die helpen de innovatieve kracht van professionals te ontdekken en verder te ontwikkelen.
Partners in vernieuwing
Maatschappelijke vraagstukken en uitdagingen waarmee we vandaag af te rekenen hebben, zijn steeds vaker ‘complex’. Juist omwille van deze complexiteit is een benadering vanuit één enkele invalshoek niet langer werkzaam. Interdisciplinariteit, interdependentie en een geïntegreerde aanpak zijn dan ook erg belangrijk. Daarom loont het voor sociaal-culturele organisaties de moeite om te verkennen wat samenwerkingsverbanden bij de aanpak van complexe vraagstukken kunnen betekenen. Deze hefboom gaat op zoek naar de beweging en de krachten die samenwerkende organisaties in gang kunnen zetten om maatschappelijk te innoveren.
Innovatiespiegel
Innoverende praktijken, innoverende organisaties en maatschappelijke innoveren zijn in wezen vaak verbonden. Een innoverende praktijk die groeit, roept vragen op over de organisatie en de eventuele nood om deze te innoveren. Het omgekeerd geldt ook. Als praktijk en organisatie op elkaar ingrijpen en elkaar versterken dan vergroot de kans dat we een bijdrage leveren aan maatschappelijk innoveren. Deze hefboom heeft de ambitie een spiegel te zijn voor organisaties. De spiegel weerkaatst niet alleen hoe het met de innovatie in organisaties gesteld is, maar wil ook inspireren als organisaties ervoor kiezen het innovatiepad te betreden.
Burgerinitiatieven versterken
Er gebeurt heel wat in onze samenleving. Mensen engageren zich, burgers nemen initiatieven, zetten zich vanuit hun persoonlijke overtuiging met hart en ziel in. Van vele van deze burgerinitiatieven gaat een enorme kracht uit. Meer nog, deze initiatieven hebben vaak een ‘innoverende’ kracht. Toch blijven sommige burgerinitiatieven onder de radar. Ze zijn niet zichtbaar, hebben niet voldoende slagkracht of schieten soms moeilijk uit de startblokken. Hoe kunnen sociaal-culturele organisaties deze (vaak kleinschalige) burgerinitiatieven versterken? Hoe kunnen organisaties het eigenaarschap van burgers stimuleren? Kunnen sociaal-culturele organisaties een rol spelen om van bepaalde innoverende krachten maatschappelijke innovaties te maken? Dat zijn de uitdagingen waarop Socius met deze hefboom wil inzetten.
>> Wil je meer weten over de hefbomen surf dan naar www.socius.be/innovatie.
